kovinkeve

                     MANASTIR VOJLOVICA

                 CRKVA SVETIH ARHANĐELA MIHAILA I GAVRILA

Manastir Vojlovica je manastir srpske pravoslavne crkve. Prema najstarijim predanju manastir je osnovao 1383. despot Stefan Lazarević, sin kneza Lazara. Postoji predanje da je crkva podignuta od strane monaha koji su se doselili iz srpskih krajeva. U krugu manastira nalazi se crkva Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila i konak. Njegova osnova pripada raškoj školi.

Manastir se nalazi oko 5 km severoistočno od centra Pančeva, u krugu Rafinerije nafte Pančeva i na 4km od ušća Tamiša u Dunav.Pominje se u mnogim ranim dokumentima i predstavlja jedan od najstarijih arheoloških spomenika Pančeva.

U manastiru postoji zapis iz 1799, koji navodina to da je despot Stefan Lazarević obnovio manastir 1405. godine. Najstariji pisani podaci o manastiru Vojlovica datiraju iz 1535 g. u Zborniku Božidara Vukovića štampanog u Veneciji 1536-38. godine.Manastir i manastirska crkva stradali su više puta i bili obnavljani.

Jednobrodnoj crkvenoj građevini sa polukružnom oltarskom apsidom, pravougaonim pevničkim prostorima, osmostranim kubetom nad naosom i slepim kubetom nad pripratom, dozidana je još jedna priprata 1752.g, za vreme igumana Pajsija Milutinovića.Visoki baroktni zvonik sa delom nove priprate prizidan je uz crkvu (Pajsijevu pripratu) 1836. godine .Baroktnom izgledu crkve, pored karakterističnog zvonika, doprinosi i niz polukružnih arkada na stubićima iznad kordonskog venca na Pajsijevoj priprati.

U XVIII veku, za vreme igumana Joanikija Miljkovića, izgrađeni su konaci, oslikani unutrašnji zidovi hrama i načinjen visoki barokni ikonostas, kome se kao autor pominje moler Aksentije iz Pančeva. Sadrži oko 30 ikona sa starozavetnim i novozavetnim likovima, ikonostas je pozlaćen.1890. godine na manastirskom posedu osnovana je mala ''kapela nad vodenicom''.Današnja časna trpeza od mermera potiće iz 1816.godine. Tokom drugog stvetskog rata u manastiru su nemci držali zatočene srpskog patrijarha Gavrila Dožića i vladiku žičkog Nikolaja Velimirovića.

Zidno slikarststvo crkve posvećene Svetim arhanđelima Mihailu i Gavrilu, pratilo je hronološki faze gradnje i obnove crkve. Početkom osamdesetih godina XX veka ispod sloja uljanog slikarstva iz 1797/1798, godine, otkriveno je starije slikarstvo iz dva perioda: sloj iz XV ili prve polovine XVI veka i sloj s kraja XVII ili početka XVIII veka.Mladji sloj zidnog živopisa manastira Vojlovice nastao je 1730/1732 godine čiji je autor David iz Selenice, isti slikar koji je oslikao crkvu manastira Drače i priprate manastira Manasije (Resave).

                    REFORMATSKA HRISCANSKA CRKVA

1902.godine podignuta je Reformatska crkva u Vojlovici, u kojoj se čuvaju crkvene knjige koje su donete iz Andrasfalve 1883.godine.

Crkva je jednobrodna gradjevina sa zvonikom. Na istocnoj strani je polukružna apscida, a na zapadnoj je zvonik sa jednim ulazom u crkvu. Zvonik je pravougaone osnove sa proširenjima u vidu petostranih ispada, na severnoj i južnoj strani. Na svakom ispadu su po tri prozora zasvedena. Zvonik trospratni , prelazi iz svoje osnove preko stepenaste konstrukcije u osmostranu kupolu koja zavrsava šiljatim segmentnim krovom. Zvonik na prvom spratu ima jedan, na drugom dva prozora dok je na trecem niša kružnog oblika.

         SLOVAČKA EVANGELISTIČKA CRKVA U VOJLOVICI

Evangelistička crkva u Vojlovici sazidana je 1901. godine. Tada se zbog višenacionalnog življa obavljao bogosluženje na nemačkom i slovačkom jeziku.

Crkva ima krstoobraznu osnovu sa zvonikom na zapadnoj strani. Zvonik je kvadratne osnove na dva sprata i visokim prelomljenim četvorospratnim kubetom. Iznad sprata nalazi se sat sa brojčanikom na sve četiri strane. Ulaz na zvonik je kroz zasvedena dvokrilna vrata. Na ugaonim zidovima crkve, koji sacčnjavaju krakove krsta, nalaze se kontrafori. Na severnoj i južnoj strani nalazi se po jedna velika rozeta, a na nižim bočnim stranama po dve manje rozete. Iznad rozeta su polukružni natprozornici. Horizontalno se nalazi profilisan krovni venac sa ispupčenjem i venac koji odvaja prvi od drugog sprata. Ispod krovnog venca je friz plitkih arkada u čijem krugu su smešteni dekorativni krugovi. Fasada je podeljena kordonskim vencem. Karakteristični su uski polukružni prozori povezani polukružnim nadprozornikom. Unutrašnjost crkve podeljena je na pet traveja.

                        CRKVE  U  PANČEVU

                         Evangelistička  crkva  u  Pančevu

Evangelistička crkva i parohijski dom čine jednu arhitektonsku celinu. Fond za zidane crkve osnovan je 1891 godine, planove za izgradnju crkve dali su arhitekti Franjo Sabolč i Julije Papa. Zidanje crkve počelo je 1905 godine, a crkva je osvećena naredne godine. Evangelistička verska opština osnovana je 1840 godine i njen osnivač bio je Franjo Kverfeld, građevinar i preduzimač. Evangelistčka crkva je orjentisana sever-jug, sa oltarom na severu I zvonikom na jugu. Osnova crkvene građevine je krstoobrazna. Na prednjem delu građevine nalazi se zvonik pravougaone osnove, koji se izdiže na dva sprata.Na prvom spratu, na istočnoj, južnoj i zapadnoj strani nalazi se po jedna izdužena trifora, dok se na drugom spratu javljaju udvojeni prozori sa lučnim završetkom. Iznad prozora drugog sprata nalazi se sat sa brojčanikom na sve četiri strane. Zvonik završava visokim šiljtim segmentnim krovom. Krovne površine na preseku krakova krsta grade složenu stepenastu formu I završavaju vitkim manjim šestougaonim kubetom. Prodori na krakovima krsta, imaju balkone i velike prozore u vidu trifora, dok se u oltarskom prostoru javlja samo trifora. U zabatnim izduženim delovima krakova krsta nalaze se manji biforni prozori. Fasade crkve obrađene su fasadnom opekom. U oltarskom prostoru, na oltaru, je kompozicija Hrista Spasitelja, ulje na platnu, 242 x 120 cm.

                   CRKVA  BOGORODIČINOG   USPENJA  

Kada je dobijena dozvola za izgradnju Uspenjske crkve, onda je prvo 1796 godine, podignuta jedna provizorna kapela od dasaka sa zvonikom i zvonom, a pored nje i škola od solidnog matrijala, ukrašena ikonom sv. Georgija. Ova kapela je funkcionisala od 1810 godine. Karađorđe je dao drvenu građu, za pečenje cigle za crkvu, i kada mu je prota Arsenije zahvalio sa ambona i spomenuo Karađorđa kao dobrotvora, ostao je bez zvanja kojeg ga je lišio episkop, a sud ga je osudio na zatvor u trđavi, čega je oslobođen tek posle godinu dana, na molbu građana. Zidarske poslove su obavili zidari Gasala i Fridrih Kverfeld, a drvodeljski posao je obavio Anton Bohman. Prva liturgija je odslužena u crkvi 15 avgusta 1810 godine. Troškovi zidanja su iznosili 200.000 forinata, a oba tornja po na osob po 34.171,57 forinata. Pri čemu, ovo nisu jedini troškovi. Godine 1824 postavljen je sat i jedno zvono od 8 mtc u toranj. Gipsani rad na oltaru izveo je Andreja Šnajdinger iz Titela, dok je fresko slikanje zidova izveo Franjo Kne iz Bokšana. Ikonostas i druge ikone izradio je Konstantin Daniel od 1829 do 1832 godine. Crkva je osvećena 15 VIII 1832, a 1836 je bila završena i unutrašnjost hrama. Pančevački građani su poklonili 3990 forinata za 4 zvona 1845 godine. Crkva je dobila bogate poklone od niza dobrotvora. Godine 1853 projektovao je arhitekt Konstantin Radotić tornjeve , a pozlatio ih je Konstantin Mladenović 1855 godine. Nešto kasnije izgrađena su bočna vrata, dvoja na zapadnom zidu crkve i to 1861 godine. Tek u našem stoleću, 1928 godine, islikao je ciklus svojih fresaka Živorad Nastasijević, akademski slikar iz Beograda

     konostas:
I red : Bogorodica, Raspeće, Jovan Bogoslov
II red : Preobraženje, tri i tri apostola, Skidanje s krsta, tri i tri apostola, Smrt bogorodice
III red : Silazak Sv. Duha, Krštenje u Jordanu, Rođenje Hrista, Sv. Trojica, Vaskrsenje, Vaznesenje, Sretenje.
IV red : Sv. Nikola, Sv. Dimitrije – Sv. Stevan, Bogorodica, Tajna večera – Arhanđel Gavril – Bogorodica, Hristos, Sv. Georgije – Sv. Arhan?el Mihailo, Jovan Krstitelj.
V red : Car Konstantin i carica Jelena, Bekstvo u Egipat, Hristos i Nikodim,Usekovanje

                                                        Preobraženjska crkva 

Godine 1717, kada je ustanovljen temišvarski episkopat, pančevački distriht je sačinjavao protoprezviterat a jedan od sveštenika bio je prota. Već tada su Srbi imali svoju crkvu na mestu današnje. Godine 1727 bilo je 66 sbskih kuća , a sveštenici su se zvali Ostoja i Stojša. Razume se da je ona bila mala i neupadljiva kao i duge crkve za vreme turaka, a da je pastva bila sazivana klepalom. Posle Beogradskog mira Srbi su ponovo sebi sazidali crkvu 1743 godine koja je, kako izgleda, 1748-1750 godine bila završena Ovo stanje bilo je bilo je ponovo izmenjeno turskim osvajanjem Pančeva 1788 godine, posle čega se ponovo pristupilo obnovi crvke koja je bila u XIX veku dotrajala, pa je rešeno da se poruši i sazida nova. Crkve je obustavila rad, i zatvorena je 1843 godine, ali je proteklo izvesno vreme dok nije počelo zidanje nove crkve. Odluka o zidanju nove crkve doneta je 1848 godine, a tek 1873 položen je kamen temeljac (te se taj godina uzima kao godina nastanka sadašnje Preobraženjske crkve). Projekat je dao arhitekt Ivačković, a radove su izveli Franjo Erlmajer iz Beograda i Mihajlo Tomić iz Pančeva. Crkva je osvećena 18 decembra 1878 godine. Toranj je visok 41 m, crkva je visoka 36 m, a dugačka 25.2 m i široka 18.3 m. Neovizantijski stil crkve bio je samo početak određenih umetničko-političkih strujanja koja su pripremala sporo, ali sigurno, ujedinjenje Srba s jedne i druge strane Save i Dunava. Ivačkoviću pripada zasluga što je prvi uneo elemente novih nastojanja, koja su u suštini bila romantičarska.  

Ikonostas:slikao Uroš Predić 1911 godine, i on se sastoji iz sledećih delova:

I red : Prorok Ilija, Raspeće, Prorok Mojsije;
II red : Vavedenje, Rođenje Hristovo, Krštenje u Jordanu, Cveti, Vaskrsenje, Preobraženje, Vaznesenje, Duhovi, Uspenje Bogorodice;
III red : Dvanaest apostola, u sredini Tajna večera
IV red : Sv. Georgije, Arhiđakon Stevan, Sv. Nikola, Bogorodica sa Hristom, Blagovesti, Hristos Svedržitelj, Jovan Preteća, Arhiđakon Mihail, Sv. Dimitrije.

Unutrašnjost hrama oslikali su Aleksič, Predić i arhitekta Milorad Ruvidić, ne ostavljajući prazan, tako reći, ni jedan centimetar. Njihova koncepcija dekorativnosti predstavlja nešto novo u pravom smilu te reči.

              Rimokatolička crkva Svetog Boromejskog 

Prvi katolički dušebrižnik u Pančevu, otpočeo je svoju misiju 1 maja 1718 godine, kada je sa vojskom princa Eugena Savojskog došao benediktanac Volfgang Hajdinger (Wolfgang Heidinger).Carska kraljevska uprava u Banatu postavila je zatim za sveštenika franjevca konventualca Norberta Scribania, koji je 1719 godine napisao prvu hroniku Pančeva pod nazivom "Protocolom”, za čiju se sudbinu pouzdano ne zna. Smatra se da se jedan deo čuva u Aradu, dok je drugi u Budimpešti.
Bogosluženje je prvobitno vršeno u "kvartiru” grofa S. Marsya, koja je 1722 godine preuređena u crkvu-kapelu sa dozidanim svetištem i oltarom u istoj veličini sa crkvom. Nekadašnje turske kuće uz crkvu preuređene su u manastrirske prostorije sa trpezarijom i kuhinjom. U naletu turaka 1738 godine srušena je kapela-crkva i manastirska zgrada, tako da se služba u prvo vreme služila pod šatorom, a kasnije u kasarni i privatnim kućama. Kuća je obnovljena 1747 godine, da bi dve godine kasnije pod naletom orkana pao toranj i oštetio lađu, koja je bila nesolidno građena. Crkva je ponovno obnovljena 1758 godine i uz nju je sagrađena manastirska zgrada u obliku obrnutog slova L. Veće arhitektonske promene crkva je doživela 1768 godine: proširen je oltarski prostor sa svetištem i podignut je novi toranj iznad ulaza u crkvu, dok su zidovi ukrašeni štukodekoracijom. Za vreme turskog upada u Pančevo 1787 godine, katolička crkva upotrebljena je za konjušnicu, a crkveni nameštaj i utvari, bile su opljačkane, tako da je 1790 godine crkva bila ponovno obnovljena zajedno sa konviktom i od tada je njena hronika manje burna, naprotiv samo obogaćivana.
Crkva i konvikt sazidani 1758/59 godine, prikazani su na karti grada Pančeva iz 1761 godine i tada su predstavljali nukleus od koga je bio, istočno, organizovan centar grada sa javnim zgradama, kasarnama konjice i uprave. Godine 1853 sagrađena je pri katoličkoj crkvi kapela sa južne strane, a 1858 godine crkveni toranj pokriven je bakrom i crkva je ponovo osvećena. Iste godine počelo se sa zidanjem nove rezidencije i obnovom manastira. Godine 1860 Fridrich Konig nabavio je u Aradu četiri zvona.

Crkvu-Kapelu sv. Ane podigao je pančevački industrijalac Đorđe Vajfert 1923 godine kao porodičnu zadužbinu. Kapela je sazidana u duhu secesije naročito pročelje, zvonik i razuđene krovne površine, dok su na bifornim prozorima prisutni elementi vizantijske arhitekture. Građevina je nepravilne osnove s obzirom na zvonik i sakristiju. Jednobrodna je građevina sa naglašenim oltarskim prostorom, orjentisanim sever-jug. Na istočnoj strani, uz trem, nalazi se zvonik kvadratne osnove, dok je sakristija smeštena uz zapadni zid oltarskog prostora.
Uz kapelu je sazidana i prizemna dvorišna zgrada, izdužene pravougaone osnove, sa istim dekorativnim elementima kao i crkva, u stilu secesije, i istim načinom obrade fasade, što sa ogradom od zidnih stubova i dekorativnom gvozdenom rešetkom, čini jedinstven arhitektonski sklop.
Zapadna fasada naglašena je tremom, čije neogotske svodove nose četiri zidana stubca. Prodori (otvori) na tremu imaju polukružne završetke, i postavljeni su na bočnim stranama po jedan, i tri sa prednje strane. Neogotički kriškasti svod, kao element, javlja se još i u enterijeru oltarskog prostora. Zabatni deo ulaznog trema obrađen je u plitkoj malternoj plastici u vidu kvadratnih polja sa četvorolistom u vidu horizontalnih i vertikalnih traka. Zabatni deo završava se sa dve figure anđela, simetrično postavljene. Isti dekorativni elementi, u vidu četvorolista, javljaju se na zvoniku i ispred krovnog venca. Plitka profilacija teče ispod krovnog venca crkve i zvonika, prozora i rozeta.